Kaçak elektrik kullanımı, diğer ifadeyle abonesiz elektrik kullanma Türk Ceza Kanunu md. 163 uyarınca karşılıksız yararlanma suçuna ve Elektrik Dağıtım Şirketi tarafından müeyyide uygulanmasına sebebiyet vermektedir. Bu yazıda, abonesiz elektrik kullanmanın yaptırımı cezai yönden incelenmeye çalışılacaktır.
Karşılıksız Yararlanma Suçu
Madde Metni
Türk Ceza Kanunun 163. maddesi;
“Madde 163- (1) Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanan kişi, iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) (Ek: 2/7/2012-6352/83 md.) Abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
şeklindedir.
Maddenin üçüncü fıkrasında belirtildiği üzere elektrik, su, doğalgaz gibi abonelikle faydalanabilen hizmetler, yetkili dağıtım şirketlerinin kontrolünde verilmekte ve tarifeye göre fiyatlandırılmaktadır. Elektrik dağıtım şirketleri de kullanım türüne göre farklı tarifeler sunmakta ve tüketicilere sunduğu elektrik hizmetini tüketim miktarı üzerinden ücretlendirmektedir.
Tüketicilerin hileli davranışlarla Elektrik Dağıtım Şirketinin bilgi ve onayı olmaksızın tüketim miktarı veya abonelik üzerine yaptığı müdahaleler, kanun koyucu tarafından cezalandırılmıştır.
Karşılıksız yararlanma suçu takibi şikayete bağlı suçlardan değildir.
Hangi Eylemler Suç Teşkil Etmektedir?
Karşılıksız yararlanma suçu, seçimlik ve bağlı hareketli bir suçtur. Yani suç oluşması için birden fazla şartın gerçekleşmesi gerekir.
- Kişinin abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisini sahibinin rızası olmadan ve
- Gerçek tüketim miktarının tespitini engelleyecek şekilde kullanması gerekir.
Burada belirtmek gerekir ki, komşunun sayacına kanca atmak vs. durumlarda karşılıksız yararlanma suçu oluşmaz. Kişinin bu suçtan cezalandırılabilmesi için kendi sayacında birtakım oynamalarda bulunması, gerçek tüketimi etkileyecek düzenek kurması vs. hallerin gerçekleşmesi gerekir.
Abonesiz Elektrik Kullanma Cezası
Abonesiz elektrik kullananlar, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktadır. Ceza miktarını somut olayın özelliklerine, sanığın durumuna göre hakim takdir edecektir.
Abonesiz Elektrik Kullanma Etkin Pişmanlık
Abonesiz elektrik kullananlar, Türk Ceza Kanunu md. 168 uyarınca etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilir.
“Madde 168 – (Değişik: 29/6/2005 – 5377/20 md.)
…
(5) (Ek: 2/7/2012 – 6352/84 md.) Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir. Ancak kişi, bu fıkra hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.
Maddede belirtildiği üzere kaçak elektrik kullanarak suç işleyen kişinin pişmanlık göstererek Elektrik Dağıtım Şirketinin uğradığı zararı;
- Soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde hakkında ceza davası açılmaz;
- Mahkeme hüküm verinceye kadar tamamen tazmin etmesi halinde verilecek ceza üçte birine kadar indirilir.
DİKKAT! Kişi, etkin pişmanlık hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.
Görevli Mahkeme
Karşılıksız yararlanma suçu üst sınırı 3 yıl olduğundan, yargılamada görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir.
Abonesiz Elektrik Kullanma Suçu Zamanaşımı
Kaçak elektrik kullanarak işlenen karşılıksız yararlanma suçunda dava zamanaşımı 8 yıl; ceza zamanaşımı süresi 10 yıldır.
NOT! Bu suçta seri muhakeme, basit yargılama usulü uygulanmaz.
Abonesiz Elektrik Kullanma Yargıtay Kararı
YARGITAY 2. CEZA DAİRESİ
Esas Numarası: 2021/8487
Karar Numarası: 2023/1150
“…6352 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 05.07.2012 tarihi sonrasında işlenen karşılıksız yararlanma suçlarında 5237 sayılı Kanun’un 163/3. ve 168/5. maddelerine göre soruşturma aşamasında Cumhuriyet Başsavcılığınca katılan kurumun cezasız ve vergili gerçek zararı bilirkişiye hesaplattırılıp, sanığa miktar da belirtilip usulüne uygun süre verilmek suretiyle “bilirkişinin hesapladığı kurumun cezasız ve vergili gerçek zararını soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi durumunda hakkında kamu davası açılmayacağına” dair bildirimde bulunulması gerektiği ve bildirim sonrası verilen sürede kurumun gerçek zararının soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin edilmesi halinde bu bir dava şartı olduğundan TCK’nın 168/5. maddesine göre kamu davasının açılamayacağı ve eğer soruşturma aşamasında bu ihtar işlemi yapılmamış olmasına rağmen sanık tarafından kovuşturma aşamasında katılan kurumun zararının tamamen karşılanması halinde bu ödemenin soruşturma aşamasında yapılmış gibi kabul edilerek sanık hakkında 5271 sayılı Kanun’un 223/8. maddesi uyarınca kovuşturma şartı gerçekleşmediğinden düşme kararı verilmesi gerekir.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; dosyada mevcut bilirkişi raporunda katılan kurumun zararının cezasız ve vergili olarak hesaplanmadığı gibi sanığın temyiz dilekçesinde kendisine verilen süre içerisinde kurum zararını ödediğini belirttiği ve bu hususta banka dekontları ile tahsilat makbuzunu temyiz dilekçesine eklediğinin anlaşılması karşısında, sanığın kurumun zararını giderip gidermediği katılan kurumdan sorularak, zararın giderilmediğinin belirtilmesi halinde katılan kurumun vergili ve cezasız gerçek zararı yeniden bilirkişiye hesaplattırılıp, sanığın kuruma ödediği miktar bilirkişi tarafından hesaplanacak vergili cezasız miktarı karşılıyor ise sanık hakkında kovuşturma koşulu gerçekleşmediğinden düşme kararı verileceği, karşılamıyor ise kalan miktar yönünden sanığa bildirim yapılarak sonucuna göre sanığın hukukî durumunun tayin ve takdirî gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi, hukuka aykırı bulunmuştur…”
YARGITAY 2. CEZA DAİRESİ
Esas Numarası: 2015/7016
Karar Numarası: 2015/13053
“…Sanığın temyiz dilekçesinde kaçak elektrik tespit tutanağına konu yerde E. D.’in oturduğunu, kendisinin adı geçene güvenerek sadece kira sözleşmesini kendi adına yaptığını, borcun kendisine ait olmamasına rağmen ödediğini savunması karşısında, öncelikle suç konu yerde kaçak elektrik tespit tutanağının düzenlendiği tarihte kimin oturduğu kesin olarak araştırılıp tespit edilerek suça konu yerde başkasının oturduğunun tespit edilmesi halinde suç duyurusunda bulunup dava açılması halinde eldeki dosya ile birleştirilerek ve katılan kurumdan kurum zararının ödenip ödenmediği ödendi ise ödeme zamanı da tespit edilerek sonucuna göre sanığın hukuki durumunun değerlendirilmesinde zorunluluk bulunması,
Bozmayı gerektirmiş…”
YARGITAY 2. CEZA DAİRESİ
Esas Numarası: 2021/19087
Karar Numarası: 2022/2081
“…6352 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 05.07.2012 tarihi sonrasında işlenen karşılıksız yararlanma suçlarında TCK’nın 163/3. ve 168/5. maddelerine göre soruşturma aşamasında Cumhuriyet Başsavcılığınca katılan kurumun vergili ve cezasız gerçek zararı bilirkişiye hesaplattırılıp, sanığa miktar da belirtilip usulüne uygun süre verilmek suretiyle “Bilirkişinin hesapladığı kurumun vergili ve cezasız gerçek zararını soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi durumunda hakkında kamu davası açılmayacağına” dair bildirimde bulunulması gerektiği ve bildirim sonrası verilen sürede kurumun gerçek zararı soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin edilmesi halinde bu bir dava şartı olduğundan TCK’nın 168/5. maddesine göre kamu davasının açılamayacağı ve eğer soruşturma aşamasında bu ihtar işlemi yapılmamış olmasına rağmen sanık tarafından kovuşturma aşamasında kurumun zararının tamamen karşılanması halinde bu ödemenin soruşturma aşamasında yapılmış gibi kabul edilerek sanık hakkında CMK’nın 223/8. maddesi uyarınca kovuşturma şartı gerçekleşmediğinden düşme kararı verilmesi gerekeceği dikkate alınmalıdır.
Bu açıklamalar ışığında incelenen somut olayda; soruşturma aşamasında sanığa yukarıda anlatılan şekilde zararı soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi durumunda hakkında kamu davası açılmayacağına dair bir bildirimde bulunmadığının, ilk derece mahkemesince kovuşturma aşamasında aldırılan dosyada mevcut 19.09.2016 tarihli bilirkişi raporuna göre katılan kurumun vergi ve cezalar hariç olarak hesaplanan zararının 557,26 TL olduğunun, vergili cezasız zararının ise 975,22 TL olduğunun ve sanığın da 04.10.2017 tarihli tahsilat makbuzuna göre söz konusu bilirkişi raporunda belirtilen, vergisiz ve cezasız olarak hesaplanmış olan 557,26 TL’lik zararı ödediğinin anlaşılması karşısında; sanığa, katılan kurumun vergili ve cezasız gerçek zararı olan 975,22 TL’yi ödemesi durumunda hakkında açılan kamu davasının düşmesine karar verileceği ihtarında bulunulması ve sonucuna göre karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, vergisiz cezasız zarar miktarı olan 557,26 TL’nin ödenmesini yeterli görerek eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması,
Bozmayı gerektirmiş…”
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
