Hatır Taşıması Nedir?
Hatır taşıması, maddi herhangi bir menfaat olmaksızın karşılıksız yapılan taşıma için kullanılan bir ifade olup Karayolları Trafik Kanunu md. 87 hükmünde düzenlenmiştir.
Karayolları Trafik Kanunu;
“Madde 87 – (Değişik: 17/10/1996-4199/30 md.)
Yaralanan veya ölen kişi, hatır için karşılıksız taşınmakta ise veya motorlu araç, yaralanan veya ölen kişiye hatır için karşılıksız verilmiş bulunuyorsa, işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu ve motorlu aracın maliki ile işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlardan dolayı sorumluluk, genel hükümlere tabidir.
Zarar görenin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri eşya dışında araçta taşınan eşyanın uğradığı zararlardan dolayı işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu da genel hükümlere tabidir.”
Hatır Taşıması Unsurları
Hatır için taşımanın unsurları şunlardır:
- Kişi kendi rızası ile araçla taşınmalı veya araç şahsa verilmeli,
- Taşıma veya aracı kullandırma maddi bir menfaate veya yükümlülüğe dayalı olmamalıdır.
Yukarıdaki kümülatif şartların bulunduğu ve hatır için taşınan veya aracı hatır için kullanan kişinin yaralanması ya da ölmesi durumunda Karayolları Trafik Kanunu md. 87 hükmünün uygulanması söz konusu olmaktadır.
Peki hatır taşıması uygulamasının anlamı nedir?
Hatır Taşıması İndirimi
Meydana gelen yaralamalı veya ölümlü bir trafik kazasında hatır taşıması olması, yaralanan veya ölen kişi/yakınları lehine TBK haksız fiil hükümleri doğrultusunda tazminat talep etme hakkı; araç sahibi veya işleteni lehine ise şartları varsa tazminatta indirim uygulanmasını sağlamaktadır. Hatır için karşılıksız yolcu taşıma veya aracı kullandırmada genel hükümlere göre tazminattan uygun bir indirim yapılması, doktrinde ve Yargıtay içtihatlarında benimsenmiş ve yerleşmiştir.
Hatır Taşımasında İndirim Kimler İçin Uygulanabilir?
Hatır taşıması indirimi, hatır için taşımada veya aracı kullandırmada herhangi bir menfaati olmayan araç sahibi veya işleteni için uygulanmaktadır. Bunun için ölen veya yaralanan kişinin indirim uygulanacak kişinin sahibi/işleteni olduğu araçta iken kazanın meydana gelmesi gerekmektedir. Dolayısıyla hatır için taşınan kişi başka araçta ise hatır taşımasının unsurları oluşmayacağından, hatır için taşıma indirimi de uygulanamaz. Bu husus, 20.05.2025 tarihinde Yargıtay 4. Hukuk Dairesi tarafından verilen bir kanun yararına bozma kararının gerekçesinde şu şekilde vurgulanmıştır;
“…İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına yönelik Adalet Bakanlığı kanun yararına temyiz isteminde; mahkemece, hatır indiriminden sadece hatır için taşıyanın yararlanabileceği, hatır taşıması ile ilgisi bulunmayan diğer araç sürücüsü ve sigortacısı olan davalı şirketin hatır indiriminden yararlanamayacağı dikkate alınmaksızın davalılar hakkında maddi tazminat tutarından indirim yapılarak karar verilmiş olmasının doğru olmadığı belirtilmiştir.
…Hatır için yolcu taşıma veya aracı kullandırmadan söz edebilmek için, ölen veya yaralananın bir menfaat karşılığı olmaksızın taşınması veya aracın kullanılması, diğer bir deyişle taşıma veya kullanmada ölen veya yaralananın menfaatinin bulunması gerekir. Bu nedenle taşıma veya kullanmada işletenin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin bir menfaatinin bulunması hâlinde hatır taşımasından söz edilemez. Bu bakımdan hatır ilişkisinin değerlendirilmesinde taşıma veya kullanmanın kimin menfaatine olduğunun belirlenmesi önemlidir. Taşıma veya kullandırma, ekonomik yarar için olabileceği gibi ortak toplumsal değerler nedeniyle de olabilir. Ancak yakın akrabaların ve eşin taşınmasında bir menfaatten söz edilemeyeceği için hatır için taşımadan da bahsedilemez. Hâkim, gerekçesini kararında tartışmak ve nedenlerini göstermek koşuluyla tazminattan mutlaka indirim yapmak zorunda da değildir.
Somut olayda her ne kadar mahkemece davacı ile sürücünün arkadaş oldukları ceza dosyasında sürücü E.’nin beyanına göre sabit olduğundan bahisle tazminattan %20 oranında hatır taşıması nedeniyle indirim yapılmış ise de, davaya konu iki taraflı trafik kazasında davacı karşı motosiklette yolcu olup davacının davalıların sürücüsü ve zorunlu trafik sigortacısı olduğu araçta yolcu olmamasına göre, hatır taşıması indirimi sadece yolcuyu hatır için taşıyan araç yönünden mümkün olduğundan, davalılar lehine hatır taşıması indirimi yapılmaması gerektiğinin gözetilmemesi doğru olmayıp Adalet Bakanlığının bu yöndeki kanun yararına temyiz isteminin kabulü gerekmiştir…”
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2025/2459 E., 2025/8104 sayılı kararı, 11.09.2025 tarih, 33014 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olup, kararın tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
