1. Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin yasada belirtilen sebeplerden biri ile sona ermesi durumunda işyerine bağlılığını temsilen işçiye ödenmesi gereken bir tazminattır. Kıdem tazminatına ilişkin düzenlemeler, 1475 sayılı eski İş Kanununun 14. maddesinde yer almaktadır.
2. Kıdem Tazminatı Alabilmenin Şartları
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için;
- İşçinin iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması,
- İşveren tarafından fesih yapılmış ise feshin haksız olması,
- Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde istifa etmesi,
- İşçinin askerlik dolayısıyla işten ayrılması,
- İşçinin emeklilik nedeniyle işten ayrılması,
- İşçinin ölümü nedeniyle iş akdinin sona ermesi
gerekmektedir.
İş akdinin bazı sona erme sebebine göre işçinin kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmayacağına ilişkin tablo aşağıda yer almaktadır.
| FESİH NEDENİ | KIDEM TAZMİNATI |
| İstifa | ❌ |
| İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi | ✅ |
| Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi | ✅ |
| Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle | ✅ |
| Malulen emeklilik nedeniyle | ✅ |
| Ölüm | ✅ |
| İş kazası sonucu ölüm | ✅ |
| Askerlik | ✅ |
| Kadın işçinin evlenmesi | ✅ |
| Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması | ✅ |
| Toplu işçi çıkarma | ✅ |
| İşyerinin kapanması | ✅ |
| İşin sona ermesi | ✅ |
| İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih | ✅ |
| İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih | ✅ |
| İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih | ✅ |
| Disiplin kurulu kararı ile fesih | ❌ |
| İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih | ✅ |
| İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih | ✅ |
| İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih | ❌ |
| 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih | ✅ |
| İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih | ✅ |
| Doğum nedeniyle işten ayrılma | ❌ |
| 696 sayılı KHK ile kamu işçiliğine geçiş | ❌ |
| 696 sayılı KHK ile kamu işçiliğine geçiş yapılamaması nedeniyle fesih | ✅ |
3. Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı kabaca şu şekilde hesaplanmaktadır:
Çalışılan yıl sayısı x 30 günlük son brüt ücret = Kıdem Tazminatı
Örneğin;
- 5 yıl çalışan işçi
- Son brüt maaş: 30.000 TL
👉 5 x 30.000 TL = 150.000 TL kıdem tazminatı
İşçinin Kıdeminin Belirlenmesi
İşçinin kıdemi, iş akdinin devam etmiş veya aralıklarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır. İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır.
NOT: Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı veya ikramiye ödenmez.
Toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır.
İşçinin Kıdeme Esas Ücretinin Belirlenmesi
Yukarıda belirtildiği gibi kıdem tazminatının hesaplanması işçinin son dönem 30 günlük ücreti üzerinden yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son 1 yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu tazminatın hesabına esas tutulur.
Fesihten önce son 1 yıl içinde işçinin ücretine zam yapıldığı takdirde, tazminata esas ücret, işçinin işten ayrılma tarihi ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.
NOT: Brüt ücretin içine yemek, yol, prim, ramazan yardımı gibi düzenli ödenen yan haklar da dahil edilmektedir.
Toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır.
4. Kıdem Tazminatında Tavan Uygulaması
İşçinin hak kazandığı kıdem tazminatı, kıdemine ve ücretine göre değişkenlik göstermektedir. Ancak yasa koyucu “…Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez…” şeklinde düzenleme ile kıdem tazminatında bir tavan uygulaması öngörmüştür.
Buna göre hak kazandığınız kıdem tazminatı tutarı daha fazla olsa dahi, her yıl belirlenen tavan tutarı geçemeyecek, tarafınıza tavan tutar üzerinden ödeme yapılacaktır.
- 01.07.2025 yılı itibarıyla kıdem tazminatı tavanı: 53.919,68 TL’dir.
- İşçinin maaşı yüksek olsa bile, bu tavanın üzerinde tazminat ödemesi yapılamaz.
5. Kıdem Tazminatına Hangi Faiz Oranı Uygulanır?
Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davanın sonunda hakim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder. Yani kıdem tazminatına uygulanacak faiz oranı, akdin feshi tarihinden itibaren işleyecek mevduata uygulanan en yüksek faizdir.
Diğer işçilik alacaklarına uygulanacak faiz oranlarını öğrenmek için buradan yazımızı inceleyebilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Kıdem tazminatı alabilmek için kaç yıl çalışmak gerekir?
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aynı işveren bünyesinde en az 1 yıl çalışması şarttır.
Kıdem tazminatı hesaplamasında hangi ödemeler dikkate alınır?
Kıdem tazminatının hesaplanmasında işçinin 30 günlük ücretinin yanında, parayla ölçülebilen ve düzenli ödenen haklar da dikkate alınır. Örneğin; yol ücreti, yemek ücreti, prim, ramazan yardımı, çocuk yardımı vs.
Kıdem tazminatına faiz işletilir mi?
Evet kıdem tazminatı süresinde ödenmediğinde faiz işletilmektedir. Kıdem tazminatını faiziyle birlikte tahsil edebilmek için bunun işverenden talep edilmesi gerekmektedir. Bu konuda hak kaybına uğramamak için alanında uzman bir iş hukuku avukatından destek alabilirsiniz.
Kıdem tazminatı vergilendirilir mi?
Kural olarak kıdem tazminatından gelir vergisi, katma değer vergisi alınmamakta, yalnızca damga vergisi alınmaktadır. Ancak işçiye tavanı aşan tutarda tazminat ödemesi yapılması halinde aşan tutar üzerinden vergilendirilme yapılmaktadır.
Kıdem tazminatı alabilmek için dava açmak gerekir mi?
İşçinin hak kazandığı kıdem tazminatını işverenden alabilmesi için dava açması veya arabulucuya başvurması gerekmez.
Kıdem tazminatı ödenmezse işçi ne yapmalı?
İşverenin kıdem tazminatını ödemekten kaçınması halinde etkili ve doğru hukuki yola başvurmak önemlidir. Hak kaybına uğramamak ve maddi-manevi olarak yıpranmamak adına kıdem tazminatını tahsil edebilmek için bir iş hukuku avukatından destek almak önemlidir.
Evlenen kadın işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Evlenen kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde iş akdini bu nedenle feshederse kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Evlilik tarihi olarak düğün değil nikah tarihi baz alınmaktadır.
Askerlik sebebiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Askerlik sebebiyle işten ayrılan işçi bu nedenle iş akdini feshederse kural olarak kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bedelli askerlik gibi özel durumlarda kıdem tazminatının ödenip ödenmeyeceği ve diğer hususlarda detaylı bilgi almak için buradan yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kıdem tazminatı ödemesi ne zaman yapılır?
İş akdinin sona ermesi ile işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Dolayısıyla iş çıkışının yapıldığı tarihte kıdem tazminatının işçiye ödenmesi gerekmektedir.
İstifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Kural olarak istifa eden işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak istifanın haklı nedene dayanması gibi somut olaya özgü farklı koşullar var ise kıdem tazminatının ödenmesi söz konusu olabilir.
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
