Vergi cezalarında indirim, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu md. 376 hükmünde öngörülmüştür. Kanun hükmünde öngörülen indirim; vergi, vergi farkı, vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarını kapsamaktadır.
Vergi İhbarnamesi Tebliğ Edilen Mükellefin Hakları Nelerdir?
213 sayılı Vergi Usul Kanunun uyarınca ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergiler, ihbarname ile mükellefe veya sorumluya tebliğ edilir. Bu ihbarnameler, bir ödeme emri yani icra takibi mahiyetinde değildir, vergi borcu hususunda ilgililerin bilgilendirilmesine ve ödeme hususunun ihbarına yöneliktir.
İhbarnameyi tebliğ alan mükellef veya sorumlu tebliğ tarihinden itibaren;
- 30 gün içinde vergi mahkemesinde dava açma,
- Uzlaşma,
- Cezada indirim talep etme gibi haklara sahiptir.
Bu yazımızda, 28.07.2024 tarih, 7524 sayılı Kanunla, Vergi Usul Kanununda yer alan cezalarda indirim ile tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma hükümlerinde yapılan değişiklikler kapsamında cezada indirim talep etme hakkı ve bunun kapsamına dair açıklamalara değinilecektir.
Vergi Cezalarında İndirim Kapsamı Nedir?
Vergi cezalarında indirim hükmünü öngören Vergi Usul Kanunu 376. maddesi, yukarıda belirtildiği üzere;
- Vergi ziyaı cezası,
- Usulsüzlük cezası,
- Özel usulsüzlük cezası,
- Vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezalarını kapsamaktadır.
NOT: Vergi Usul Kanununun 153/A maddesinin üçüncü ve devamı fıkraları uyarınca istenilen teminatın süresinde verilmemesi veya tamamlanmaması nedeniyle kesilen özel usulsüzlük cezaları vergi cezalarında indirim kapsamı dışında kalmaktadır.
Vergi Cezalarında İndirim Kapsamından Kimler Faydalanabilir?
Vergi cezalarında indirim yapılması için, ihbarnameyi tebliğ alan vergi mükellefi veya sorumlusu ihbarnameyi düzenleyen vergi dairesine başvuruda bulunabilir.
Cezalarda İndirimden Yararlanmanın Şartları Nelerdir?
Cezalarda indirim uygulamasını öngören 213 sayılı Vergi Usul Kanunu md. 376 hükmünde;
“Madde 376 – (Değişik: 22/7/1998-4369/17 md.)
(Değişik birinci fıkra:5/12/2019-7194/26 md.) Mükellef veya vergi sorumlusu;
1. İkmalen, resen veya idarece tarh edilen vergiyi veya vergi farkını ve vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yarısını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse kesilen cezanın yarısı,
2. (Mülga:28/7/2024-7524/14 md.)
indirilir.
Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını yukarıda yazılı süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz.
Yukarıdaki hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezaları hakkında da uygulanır.”
cezada indirimden faydalanmak için gerekli şartlar belirtilmiştir. Buna göre vergi cezalarında indirimden faydalanabilmek için vergi mükellefi/sorumlusunun ihbarnameyi tebliğ aldıktan 30 gün içerisinde;
- İhbarnameyi düzenleyen ilgili vergi dairesine başvurması,
- İhbarnameye konu borcun yarısını vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödemeyi taahhüt etmesi halinde indirimden yararlanması mümkündür.
DİKKAT! İndirimden faydalanabilmek için indirim istenen borca konu ihbarnamenin dava konusu yapılmamış olması gerekmektedir. 30 günlük sürede dava açan mükellef/sorumlunun, indirimden faydalanmak için süre dolmadan önce davadan feragat etmesi gerekmektedir.
6183 sayılı Kanun Uyarınca İndirimden Faydalanabilmek İçin Kabul Edilen Teminatlar Nelerdir?
6183 sayılı Kanun uyarınca kamu alacaklarının ödemesinde kabul edilecek teminatlar, 10. maddede sayılmıştır. Buna göre;
- Para,
- Bankalar tarafından verilen süresiz ve şartsız teminat mektupları ile sigorta şirketleri tarafından verilen süresiz ve şartsız kefalet senetleri,
- Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dahil edilerek ihraç edilmiş ise bu işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas alınır.),
- Hükümetçe belli edilecek Milli esham ve tahvilat “Bu esham ve tahvilat, teminatın kabul edilmesine en yakın borsa cetvelleri üzerinden % 15 noksaniyle değerlendirilir.”,
- İlgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve alacaklı amme idaresince haciz varakasına müsteniden haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar.
NOT: Kanunun 12. maddesine göre;
“Bar, otel, han, pansiyon, çalgılı yerler, sinemalar, oyun ve dans yerleri, birahane, meyhane, genel evler içerisinde bulunan eşya ve malzeme 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 270, 271 inci maddeleri hükümleri mahfuz kalmak şartıyla bu müesseselerin işletilmesinden doğan amme borçlarına karşı teminat hükmündedir.
Noterden tasdikli icar mukavelesinde gayrimenkul sahibinin demirbaşı olarak kayıtlı eşya ve malzemesi ile otel, han ve pansiyonlardaki misafir ve kiracıların kendilerine ait eşyaları bu hükümden hariçtir.“
Cezada İndirim İçin Başvuru Nasıl ve Nereye Yapılır?
Vergi mükellefi veya sorumlusu, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ihbarnameyi düzenleyen yani bağlı bulunduğu vergi dairesine cezada indirim talep dilekçesi verebileceği gibi, Dijital Vergi Dairesini (İnteraktif Vergi Dairesi) kullanarak elektronik ortamda da talep başvurusu yapabilirler.
Vergi Cezalarında İndirim Oranı Nedir?
Yukarıda detaylı olarak belirtilen şekilde süresinde başvuru yapan vergi mükellefi/sorumlusunun talebinin kabulü halinde, ihbarname düzenlenen vergi ziyaı, usulsüzlük, özel usulsüzlük cezalarının yarısı (%50’si) indirilecektir.
Kanunun 28.07.2024 tarih, 7524 sayılı Kanunla değiştirilmeden önceki halinde indirim oranları şu şekilde uygulanmak idi;
- Vergi ziyaı cezasında birinci defada yarısı, miteakiben kesilenlerde üçte biri,
- Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının üçte biri.
Ancak Kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği 02.08.2024 tarihinden itibaren tüm vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında indirim oranı %50 olarak güncellenmiştir.
Cezalarda İndirim Sonrasında Ödeme Ne Zaman Yapılır?
Vergi cezalarında indirim için vergi dairesine yapılan başvurunun kabulünden sonra tarh edilen vergi ile indirim uygulaması sonrasında tahakkuk eden ceza tutarını vergi mükellefi veya sorumlusu; vadesinde (tahakkuk tarihinden başlayarak bir ay içinde) veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat gösterilmesi durumunda vadesinin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödemesi gerekir. Cezanın vadesinde mi teminat karşılığı 3 aylık vadede mi ödeneceği başvuru dilekçesindeki taahhüde göre belirlenecektir.
Cezalarda İndirim Şartlarına Uyulmaması Halinde Ne Yapılır?
Cezalarda indirim talebi üzerine tahakkuk ettirilen vergi ile indirimli cezanın vergi mükellefinin veya sorumlusunun taahhüt ettiği sürede ödememesi halinde, cezalarda indirim uygulaması ihlal edilmiş sayılmaktadır. Bu durumda başvuru sonucu indirilen ceza tutarı tekrar tahakkuk ettirilerek ceza eski haline dönmektedir. Nitekim vergi cezalarında indirim uygulamasından yararlanabilmek için vergi aslı ve indirimli ceza tutarının ödenmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, teminat gösterilmesi nedeniyle verilen üç aylık sürede ödeme yapılmamış ise ödeme için verilen süre normal vadeye dönüştürülür ve mükellefin/sorumlunun göstermiş olduğu teminat paraya çevrilir.
Vergi cezalarında indirime ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı resmi internet sitesinde yayımlanan infografik aşağıdadır.
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
