Kapıdan satış sözleşmesi, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda iş yeri dışında kurulan sözleşmeler başlığı altında düzenlenmiştir.
Hangi Sözleşmeler Kapıdan Satış Kapsamındadır?
6502 sayılı Kanun md. 47 uyarınca;
- Teklifin tüketici ya da satıcı veya sağlayıcı tarafından yapılmasına bakılmaksızın iş yeri dışında, tarafların eş zamanlı fiziksel varlığında kurulan,
- Tarafların eş zamanlı fiziksel varlığında tüketiciyle iş yeri dışında görüşülmesinin hemen sonrasında, satıcı veya sağlayıcının iş yerinde ya da herhangi bir uzaktan iletişim aracıyla kurulan,
- Mal ve hizmetlerin tüketiciye tanıtımı ya da satışı amacıyla satıcı veya sağlayıcı tarafından düzenlenen bir gezi esnasında kurulan,
sözleşmeler iş yeri dışında kurulan sözleşmeler olarak kabul edilir.
Kimler Kapıdan Satış Yapabilir?
İş yeri dışında kurulan sözleşmeler, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş satıcı veya sağlayıcı tarafından kurulur. Dolayısıyla yetkilendirilmeyen satıcı veya sağlayıcı tarafından kurulan sözleşmelerin tüketici aleyhine uygulanması hukuka aykırı olacaktır.
Kapıdan Satışlarda Satıcının Bilgilendirme Yükümlülüğü
Tüketicinin, iş yeri dışında kurulan sözleşme ya da buna karşılık gelen herhangi bir öneri ile bağlanmadan önce;
- Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,
- Satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı ile iletişim bilgileri,
- Mal veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil toplam fiyatı,
- Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi ve usulü,
- Cayma hakkının kaybedileceği durumlarda hangi koşullarda bu hakkın kaybedileceği,
- Aşağıda belirtilen cayma hakkının kullanılamadığı istisnai durumlarda tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağı,
hususlarında satıcı veya sağlayıcı tarafından en az 12 punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bilgilendirilmek zorundadır.
Tüketicinin bilgilendirildiğine ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir. Bilgilendirme yapılmaksızın yapılan sözleşmelerin tüketici aleyhine bağlayıcılığı bulunmamaktadır.
Kapıdan Satış Sözleşmelerinin Geçerliliği
İş yeri dışında kurulan sözleşmeler yazılı olarak yapılmadıkça geçerli olmaz. Kurulan sözleşmelerin en az 12 punto büyüklüğünde anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verilmesi zorunludur. Geçerli bir sözleşme kurmamış olan satıcı veya sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.
Satıcı veya sağlayıcı; tüketicinin kendi el yazısı ile sözleşme tarihini yazmasını ve sözleşmeyi imzalamasını sağlamak, sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermek ve mal veya hizmeti tüketiciye sunmakla yükümlüdür. Sözleşmenin tüketiciye teslim edildiğinin ve mal veya hizmetin sunulduğunun ispatı satıcı veya sağlayıcıya aittir.
Cayma Hakkı
Kapıdan satışlarda tüketici, 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür.
Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içerisinde de cayma hakkını kullanabilir. Yani sözleşme konusu mal teslim edilene kadar tüketicinin her halükarda sözleşmeden cayma hakkı bulunmaktadır. Mal teslim edildikten sonra ise, cayma süresi teslimden itibaren 14 gündür.
Ancak, satıcı veya sağlayıcının kanunda belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket etmesi veya tüketiciyi cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirmemesi durumunda, tüketici cayma hakkını kullanmak için 14 günlük süreyle bağlı değildir. Her hâlükârda bu süre cayma süresinin bittiği tarihten itibaren 1 yıl sonra sona erer.
Cayma hakkı süresinin belirlenmesinde;
- Tek sipariş konusu olup ayrı ayrı teslim edilen mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son malı teslim aldığı gün,
- Birden fazla parçadan oluşan mallarda tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı teslim aldığı gün,
- Belirli bir süre boyunca malın düzenli tesliminin yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin ilk malı teslim aldığı gün,
esas alınır.
DİKKAT! Malın satıcı tarafından taşıyıcıya teslimi, tüketiciye yapılan teslim olarak kabul edilmez.
Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte yapıldığı sözleşmelerde mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.
Cayma süresi içinde satıcı veya sağlayıcı sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya tüketiciyi borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez. Bu yasağa rağmen tüketiciden herhangi bir bedel alınması durumunda, alınan bedel tüketiciye derhal iade edilir. Ayrıca tüketiciyi borç altına sokan her türlü belge tüketici yönünden geçersizdir.
Tüketici, cayma süresi içinde malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.
Kapıdan Satışlarda Cayma Bildirimi Nasıl Yapılır?
Cayma haklarına ilişkin bildirimlerin, satıcı veya saǧlayıcılara yazılı olarak (iadeli taahhütlü vb.) veya kalıcı veri saklayıcısı (kısa mesaj, elektronik posta vb.) ile gerektiǧinde ispatı da saǧlanabilecek şekilde yapılması gerekmektedir.
Bu kapsamda, cayma hakkının telefon ile iletilmesi yeterli deǧildir. Bu doğrultuda sözleşme içeriǧinin dikkatlice okunması ve bir telefon numarası vererek “iade etmek isterseniz bu numarayı aramanız yeterlidir” diyen satıcı/saǧlayıcılara itibar edilmemesi gerekmektedir.
Kapıdan satış sözleşmesine ilişkin cayma hakkının kullanımına ilişkin ispat yükümlülüğü tüketiciye aittir.
Cayma Hakkı Kullanıldıktan Sonra Malı Muhafaza Yükümlülüğü
Satıcı veya sağlayıcı, cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 14 gün içinde malı geri almakla yükümlüdür. Bu süre içerisinde malın geri alınmaması durumunda, tüketici malı muhafaza etmekle yükümlü değildir. Ancak tüketici, satıcıya malı iade alması hususunda gerekli kolaylığı sağlamalı, bu kapsamda örneğin talep edilirse kod karşılığı malın kargo şirketine teslimini yapmalıdır. Ancak iade edilen malın kargo ücretinden tüketici sorumlu tutulamaz.
Cayma Hakkının İstisnaları
Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, tüketici aşağıdaki sözleşmelerde cayma hakkını kullanamaz:
- Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin (özel üretim) sözleşmeler.
- Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.
- Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.
- Malın tesliminden sonra ambalajın açılmış olması halinde bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.
EMSAL KARARLAR
YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2013/3552
Karar Numarası: 2013/16905
“…Davacı, davalı şirket elemanlarınca aldatıcı vaad ve taahhütler ile psikolojik baskı uygulayarak 19.06.2008 tarihli devre tatil sözleşmesini imzaladığını, ancak tatil hakkını hiç kullanmadığını, tesisin kullanıma hazır halde kendisine tesliminin yapılmadığını belirterek, sözleşmenin feshi ile, ödemiş olduğu bedelin iadesi istemiyle eldeki davayı açmış, davalı ise devre tatil sözleşmesinin kapıdan satış şeklinde yapılmadığını, davacının tesisleri bizzat görerek sözleşmeyi imzaladığını savunmuştur.
4822 sayılı Yasa ile değişik 4077 sayılı TKHK’nın 8/1 maddesinde, “kapıdan satış, işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında önceden mutabakat olmaksızın yapılan tecrübe ve muayene koşullu satışlardır.” şeklinde tanımlanmış olup, davalının sözleşmede belirtilen işyeri adresi olduğundan davacının, hediye tatil kazandığı belirtilerek davet üzerine gitmiş olduğu otelde, daha önceden düşünmediği ve devre tatil satın almak için de gitmediği halde, yapılan tanıtımlar üzerine hazırlıksız bulunduğu bir sırada imzalamış olduğu sözleşmenin, kapıdan satış şeklinde yapıldığının kabulü gerekir. Bu tip satışlar, tecrübe ve muayene koşullu satışlardan olduğundan, cayma hakkı ancak hizmetin ifasından sonra, başka bir ifade ile tatil hakkı kullanıldıktan sonra işlemeye başlayacak olup, bu süre içinde sözleşme askıdadır.
Davacının sözleşmeye uygun kullanımı bulunmadığına göre, bu durumda cayma hakkını kullanma süresi henüz başlamamış olup, davacının cayma hakkını kullanması mümkündür. Mahkemece sözleşmenin feshi ile ödenen bedelin iadesine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde davanın reddine karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir…”
YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2016/24612
Karar Numarası: 2018/12018
“…Dava, kapıdan satış suretiyle yapılan sözleşmeden cayma hakkının kullanılmasına ilişkindir. Sözleşme tarihinde yürürlükte bulunan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 8/3. maddesine göre bu tür satışlarda, tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde malı kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden reddetmekte serbesttir. Kanun koyucu cayma bildirimi için herhangi bir şekli şartı veya usul belirlememiştir. Mahkemece, davacı tarafından 15/03/2014 tarihinde davalı şirketin arandığı anlaşılmakla, bu durumun davacı iddiasını doğrular şekilde cayma bildiriminin telefonla yapıldığına ilişkin yeterli delil olduğu kabul edilerek hüküm kurulmuş ise de, telefon arama kayıtları, konuşmaların içeriğine ilişkin bilgi vermediğinden cayma hakkının kullanıldığını kabul etmeye yeterli delil sayılamaz. Cayma hakkının süresinde satıcıya bildirildiğini ispat külfeti davacı tüketicidedir. Dosya kapsamı itibariyle, davacının cayma bildirimini süresinde yaptığı ispatlanamadığından, davanın reddine karar vermek gerekirken, yanlış değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir…”
YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2017/2588
Karar Numarası: 2017/12760
“…Davacı, davalının internet üzerinden canlı ders adı altında çocuklara eğitim verdiklerini söyleyerek telefonla kendisini aradıklarını, daha sonra evine gelerek dava konusu sözleşmeyi imzalattıklarını, telefonla sözleşmenin iptalini istediğini, iptali kabul etmelerine rağmen aradan uzun bir süre geçtikten sonra telefonla iptalin gerçekleşmeyeceğini bildirdiklerini bu nedenle satışın iptaline karar verilmesini istemiştir.
Davalı, davacının dava dilekçesinin tebliğine kadar geçen sürede herhangi bir cayma bildiriminde bulunmadığını belirterek davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Somut uyuşmazlık, iş yeri dışında kurulan sözleşmede cayma hakkının süresinde kullanılıp kullanılmadığına ilişkindir.
Mahkemece, davalı nezdinde telefon arama kayıtları ve konuşmaların kayıt altına alındığı iddiası yeterince değerlendirilmemiştir. Gerekli yazışmalar yapılarak varsa kayıtlar getirtilerek, İş yeri Dışında Kurulan Sözleşmeler Yönetmeliğinin 10. maddesi ‘‘(1)Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.
(2)Cayma hakkının kullanılmasında tüketici bu Yönetmeliğin ekinde yer alan formu kullanabileceği gibi cayma kararını bildiren açık bir beyanda da bulunabilir.
(3)Satıcı veya sağlayıcı bu Yönetmeliğin ekinde yer alan formu sözleşmenin kurulduğu anda tüketiciye vermek zorundadır.
(4)Bu maddede geçen cayma hakkının kullanımına ilişkin ispat yükümlülüğü tüketiciye aittir.’’hükümleri de değerlendirilerek gerektiğinde alanında uzman bilirkişiden rapor alınarak hüküm kurulması gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup,bozma nedenidir…”
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
