Banka aidatı, son zamanlarda banka müşterilerinin bilinçlenmeye başladığı ve haksız olarak alınan bu aidatların iadesi için tüketicilerin sıklıkla yasal yollara başvurduğu konulardan birini oluşturmaktadır. Kimi bankalar, kredi kartı kullanıcısı müşterilerinden kredi kartı üyelik aidatı adı altında ücret tahsil etmektedir. Bu ücretlerin bazı durumlarda bankalar tarafından yıllarca haksız olarak müşterilerinden tahsil edildiğine ilişkin pek çok yargı kararı bulunmaktadır.
Banka Aidatı Alınması Yasal Mıdır?
Bankaların tek taraflı olarak kredi kartı müşterilerinden “kredi kartı üyelik aidatı”, “kredi kartı ücreti”, “kredi kartı üyelik ücreti”, “banka aidatı” adı altında ücret tahsil etmesi yasal değildir. Kredi kartı üyelik aidatının alınabilmesi için taraflar arasında kredi kartına ilişkin akdedilen sözleşmede, kredi kartı üyelik aidatına ilişkin hüküm yer alması ve müşterinin bu konuda açık ve aydınlatıcı şekilde bilgilendirilmesi zorunludur.
Günlük hayatta banka müşterileri sayfalarca yazı içeren sözleşmeleri genellikle okumadan imzalamakta, sonrasında imza attıkları sözleşmeler yüzünden mağduriyet yaşamaktadırlar. Ancak kredi kartı üyelik aidatı hususunda müşteri, sözleşmeyi okumasa dahi bankanın bu konuda müşteriyi bilgilendirme ve kart aidatı gerektirmeyen alternatif bir kart türü sunma yükümlülüğü bulunmaktadır. Ayrıca iyiniyet kurallarına aykırı olarak müşterinin okumasına fırsat vermeden, müşteri tarafından okunamayacak derecede küçük puntolu yazılarla sözleşme akdedilmesi de hukuk düzenince korunmamaktadır. Yerleşik yargı kararları ile tüketiciyi koruma amaçlı bu konuda bankaların bilgilendirme yükümlülüğü olduğunu öngörmektedir. Bu hususta 6502 sayılı Tüketicilerin Korunması Hakkında Kanununun;
MADDE 23- (1) Kredi verenin ve varsa kredi aracısının, tüketiciye, teklif ettikleri kredi sözleşmesinin koşullarını içeren sözleşme öncesi bilgi formunu, sözleşmenin kurulmasından makul bir süre önce vermesi zorunludur.
hükmü uyarınca uygulamada pek böyle olmasa da bankalar, sözleşme öncesi bilgi formunu, sözleşmeyi müşterinin okuyup anlaması için makul bir süre vermek zorundadır. Tüketicilerin de ileride mağduriyet yaşamamaları adına bu hususta daha hassas ve tedbirli olmalarında fayda vardır.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun çıkarmış olduğu yönetmelik ve T.C. Merkez Bankası tarafından düzenlenen ve Resmi Gazete‘de yayımlanan Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’e göre kredi kartına ilişkin akdedilen sözleşmede yıllık üyelik ücretine ilişkin hüküm olması koşulu ile kredi kartı yıllık üyelik ücreti alabilirler. Dolayısıyla kredi kartına ilişkin akdedilen sözleşmede aidata ilişkin hüküm bulunması kaydıyla ve müşteri bu hususta bilgilendirildikten sonra akdedilen sözleşme uyarınca müşteriden alınan banka aidatında yasaya aykırılık bulunmamaktadır. Şu kadar ki, müşterinin kredi kartı talep ettiği banka, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükmü uyarınca müşteriye yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmediği bir kredi kartı türü sunmamış olsun. Buradan iki sonuca varılabilir:
-İlki bankanın kredi kartı üyelik aidatı adı altında olmayan ancak nitelik olarak üyelik aidatı olan başka bir kalem adı altında da müşteriden herhangi bir ücret tahsil etmesi mümkün değildir. Adı her ne olursa olsun burada müşteriden alınan ücretin yasal niteliği önem taşımaktadır.
-İkincisi, bankanın, taraflarca akdedilen sözleşme uyarınca kredi kartı aidatı aldığı müşteriye, yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmediği bir kredi kartı türü sunmuş, ancak müşterinin aidat alınan kart türünü seçmiş olması gerekmektedir. Aksi takdirde müşteriye seçenek sunulmadan akdedilen kredi kartı sözleşmesindeki üyelik aidatı hükmü yasaya aykırı olacaktır.
Müşteri tarafından yapılan ücretsiz kredi kartı başvurularının banka tarafından reddedilmesi hâlinde, bu başvuruya istinaden reddedilen kart türü yerine yıllık üyelik ücreti olan kredi kartı verilemez. Kart çıkaran kuruluşlar yıllık üyelik ücreti bulunmayan kredi kartı limiti belirlerken, yıllık üyelik ücreti bulunan kredi kartı değerlendirme kriterlerini aynen uygulamakla yükümlüdür.
Banka ile akdedilen kredi kartı sözleşmesi uyarınca üyelik aidatı ödenen kredi kartının sonradan ücretsiz bir kartla değiştirilmesi de ilgili bankadan talep edilebilir. Banka bu talebi, kredi kartı limitini aynı tutarak gerçekleştirmek zorundadır. Ancak ücretsiz kredi kartı, üyelik aidatı ödediğiniz önceki kredi kartının sunduğu taksitlendirme veya puan/milbiriktirme vb. avantajları sunmayabilir.
Müşterinin ücretsiz kredi kartı da istemeyip, aidat ödediği mevcut kredi kartının iptalini talep etmesi halinde bu talep, ilgili kredi kartıyla ilişkilendirilen herhangi bir borç bakiyesi bulunduğu gerekçe gösterilerek reddedilemez. Bu şekilde iptal edilen kredi kartlarının borç geri ödeme dönemlerinde yıllık üyelik aidatı tahsil edilemez. Yani örneğin kredi kartını kullanırken sonraki dönemde bankanın sizden üyelik aidatı tahsil ettiğinizi fark ettiniz. Bu ücreti ödemek istemediğiniz ve banka ile kredi vs. herhangi bir sözleşme ile yola devam etmek istemediniz. Bu durumda kredi kartını kapattırmak için yaptığınız başvuru, banka tarafından mevcut üyelik aidatı borcunu ödemeniz koşuluna bağlanamaz. Banka aidatının, müşteri ile akdedilen kredi kartı sözleşmesinde düzenlenmemiş olması, bu aidatın yasaya aykırı olarak müşteriden tahsil edildiği anlamını taşımaktadır. T.C. Merkez Bankası tarafından yayınlanan Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ uyarınca sözleşmeler kapsamında ücret alınabilecek herbir ürün veya hizmet için finansal tüketicinin onayının alınması zorunludur. Sözleşmede ücreti belirlenmiş olan ürün ve hizmetler haricinde bir ürün veya hizmetin kuruluşlar tarafından ücret karşılığı verilebilmesi için işlemin gerçekleştirildiği alanın yapısına uygun bir şekilde, finansal tüketiciye işlem öncesinde ücrete ilişkin bilgi verilmesi ve finansal tüketicinin onayının alınması gerekmektedir. Kuruluşlar tarafından finansal tüketicinin onayının alındığı ispat edilemediği takdirde, onay alınmamış sayılır. Bu durumda müşteri, aşağıda bahsedilecek şekilde yasal yollara başvurarak kendisinden haksız olarak alınan üyelik ücretini iade alabilir.
Kullanılmayan Kredi Kartı Nedeniyle Banka Üyelik Aidatı Ödemek Zorunlu Mudur?
Kredi kartı üyelik aidatı, ancak müşteriyi borçlandırıcı nitelikteki ilk kullanımı müteakip ve yıllık olarak tahakkuk ettirilebilir. Yani sözleşme akdedildikten ve kredi kartı müşteriye teslim edildikten sonra kart kesintisiz olarak, en az 180 gün süreyle kullanılmaz ise, bu kredi kartı hareketsiz kart olarak kabul edilir ve bu kartlara hareketsiz kaldığı müddetçe sözleşmede yer alsa dahi üyelik aidatı yansıtılamaz.
İlk kullanımdan sonraki herhangi bir dönemde, kullanılmayan hareketsiz kart müşterisinden tahsil edilemeyen kredi kartı üyelik aidatı, tahakkuk tarihinden itibaren en fazla son 12 aylık dönem için sonradan tahsil edilmek üzere bekletilebilir. Bu dönem zarfında yıllık üyelik aidatının tahsili için icra takibi yapılamaz. Bu ücretler için faiz veya kâr payı işletilemez ve Kredi Kayıt Bürosu ile Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi bildirimleri yapılmaz. Anılan 12 aylık dönem sonunda kredi kartı üyelik aidatının tahsil edilememesi halinde ise bu aidatlar iptal edilir. Müşteri de, kredi kartı yıllık aidatının tahsili amacıyla kredilendirilemez.
Haksız Olarak Ödenen Banka Aidatının İadesi Mümkün Müdür?
Yukarıda açıklanan haller dışında, bankaların yasaya aykırı olarak kredi kartı üyelik aidatı talep etmesi ve bu sebeple hakkınızda icra takibi başlatması veya ücret tahsil etmesi durumunda müşterinin ödemek zorunda kaldığı, geriye dönük 10 yıl içerisindeki ücretlerin iadesi için yasal yollara başvurması mümkündür.
Müşteriler, kendilerinden haksız olarak kredi kartı üyelik aidatı talep veya tahsil edildiğini düşünüyorsa öncelikle ilgili bankaya yazılı başvuru yapmasında fayda vardır. Yazılı başvuru sonucu olumlu sonuç alınamaması halinde, T.C. Merkez Bankasına veya Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği nezdindeki Bireysel Müşteri Hakem Heyetlerine, uyuşmazlık değerine göre İl/İlçe Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılabilir veya Tüketici Mahkemesinde dava açılabilir.
2024 yılı itibariyle 20.12.2023 tarih, 32405 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticaret Bakanlığının 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 68’inci ve Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliğinin 6’ncı Maddelerinde Yer Alan Parasal Sınırların Artırılmasına İlişkin Tebliğe göre 2024 yılı için yapılacak başvurularda değeri 104.000,00 (yüzdörtbin) TL’nin altında bulunan uyuşmazlıklarda, İl veya İlçe Tüketici Hakem Heyetleri görevlidir. Tüketici Hakem Heyeti kararlarına karşı ise, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde tüketici hakem heyetinin veya tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki Tüketici Mahkemesinde itiraz davası açılabilir.
Uyuşmazlık değeri 104.000,00 TL’nin üzerinde olan uyuşmazlıklar için dava açılmadan önce tüketici uyuşmazlıklarında arabuluculuk yoluna başvuru zorunludur.
Yerleşik yargı kararlarında bankaların tek taraflı olarak, müşteri ile müzakere etmeden ve müşteriyi adeta mecbur bırakarak kredi kartı üyelik aidatı alınmasının yasal olmadığına ilişkin gerekçesinde sıklıkla değindiği emsal Yargıtay Kararı;
Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesi 2007/11236 E., 2008/2982 sayılı kararı;
“…Taraflar arasındaki iptal davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.
KARAR
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle sözleşmedeki kart ücretine ilişkin hüküm 4077 sayılı kanunun 6. maddesi gereğince haksız işlem şartı oluşturmasına göre yerinde olmayan bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA,aşağıda dökümü yazılı 0.90 YTL kalan harcın temyiz edenden alınmasına, 3.3.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.”
Banka Aidatı İadesi Nasıl Yapılır?
Müşteriden haksız olarak tahsil edilen ücretlerin, kuruluşların karar birimleri veya adli, idari ve yetkili diğer makamların kararları neticesinde müşteriye iadesinin gerekmesi hâlinde, iadesi gereken tutar ve tahsil yöntemi hakkında kalıcı veri saklayıcısı yoluyla veya kaydı tutulan telefon ile müşteriye bilgilendirme yapılır. Banka, iadesine karar verilen tutarın müşterinin bildireceği hesaba ücretsiz şekilde gönderilmesine veya müşterinin talebine istinaden nakden ödenmesine imkân sağlayacak sistemi kurmakla yükümlüdür.
Sizde yukarıda belirtildiği gibi kendinizden haksız olarak herhangi bir ad altında kredi kartı üyelik aidatı talep/tahsil edildiğini düşünüyor ve yasal yollara başvurmak istiyorsanız, bu çetrefilli sürecin doğru yönetilmesi ve mağduriyet yaşamamak adına uzman bir avukattan destek almanızda fayda vardır.
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
