İNTERNETTEN HABER KALDIRMA

İnternetten Haber Kaldırma

İnternetten haber kaldırma, çeşitli nedenlerle gerçek veya tüzel kişilerin ihtiyaç duyduğu bir hukuki yöntem olabilir. Ancak bilişim sisteminde yer alan her haber içeriğinin yayından çıkarılması veya haber içeriğine erişimin engellenmesi mümkün değildir. Peki internetten haber kaldırma ile ilgili hukuki nedenler neler olabilir?

İnternetten Haber Kaldırma Nedenleri Nelerdir?

İnternetten haber kaldırma ile ilgili hukuki düzenleme, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda yer almaktadır. (Bundan sonra 5651 sayılı Kanun olarak anılacaktır.) Bu Kanuna göre internette yayınlanan bir haberin kaldırılması, aşağıdaki durumlardan birinin gerçekleşmesi halinde mümkündür.

1- İnternette yayınlanan haber içeriğinin aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunması halinde;

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
  • İntihara yönlendirme (madde 84),
  • Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
  • Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),
  • Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
  • Müstehcenlik (madde 226),
  • Fuhuş (madde 227),
  • Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228) suçları.
• 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar;
  • Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret etme veya sövme,
  • Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip etme, kırma, bozma veya kirletme,
  • Yukarıda yazılı suçları işlemeye başkalarını teşvik etme suçları.
• 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar;
  • Kanunun verdiği yetkiye dayalı olmaksızın;
    • Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis veya şans oyunlarını oynatma ya da oynanmasına yer veya imkân sağlama,
    • Yurt dışında oynatılan spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarının internet yoluyla ve sair suretle erişim sağlayarak Türkiye’den oynanmasına imkân sağlama,
    • Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarıyla bağlantılı olarak para nakline aracılık etme,
    • Kişileri reklam vermek ve sair surette spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarını oynamaya teşvik etme,
    • Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis veya şans oyunlarını oynama suçları.
• 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27. maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar;
  • Milli İstihbarat Teşkilatının görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri, yetkisiz olarak alma, temin etme, çalma, sahte olarak üretme, bunlar üzerinde sahtecilik yapma ve bunları yok etme,
  • MİT mensupları ve ailelerinin kimliklerini, makam, görev ve faaliyetlerini herhangi bir yolla ifşa etme ile MİT mensuplarının kimliklerini sahte olarak düzenleme veya değiştirme ya da bu sahte belgeleri kullanma suçları. 

2- Gecikmesinde sakınca bulunan yasada sayılan hallerde;

5651 sayılı Kanunun md. 8/A hükmü uyarınca;

• Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması,
• Cumhurbaşkanlığı veya milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hakim ya da ilgili Bakanlığın talebi üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından erişimin engellenmesi veya içeriğin çıkarılması kararı verilebilir.

3- Kişilik haklarının ihlali halinde;

İnternette yayınlanan bir haber içeriği nedeniyle bir gerçek veya tüzel kişinin kişilik haklarının ihlal edilmesi, internetten haber kaldırma nedeni olabilir.

4- Özel hayatın gizliliğinin ihlali halinde;

İnternette yayınlanan bir haber içeriğinin, Türk Ceza Kanununa göre kişinin özel hayatının gizliliğini ihlal etmesi halinde 5651 sayılı Kanuna göre bu durum, internetten haber kaldırma nedeni olabilir.

Haberin Kaldırılması İçin Başvuru

Yukarıda sayılan nedenlerden bir veya birkaçının gerçekleşmesi halinde, gerçek veya tüzel kişiler haber içeriğinin yayından çıkarılması veya haber içeriğine erişimin engellenmesi için yasal mercilere başvuruda bulunabilir. Haberin kaldırılması talebine dayanak oluşturan hukuki neden, başvuru yolu ve sürecini de belirlediğinden, bunlara tek tek değinmekte fayda vardır.

1- İnternette yayınlanan haber içeriğinin bazı suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunması halinde internetten haber kaldırma:

Yukarıda detaylı olarak değinildiği üzere internette yayınlanan bir haber içeriğinin yukarıda sayılan suçlardan birine vücut verdiği hususunda yeterli şüphe sebebi var ise, 5651 sayılı Kanun md. 8 uyarınca içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde hakim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Bunun için bahsi geçen suçlara ilişkin bir soruşturma/kovuşturma başlamış olması gerekmektedir. Erişimin engellenmesi kararı, süresiz verilebileceği gibi, amacı gerçekleştirecek nitelikte görülürse belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir.

Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını 24 saat içinde hakimin onayına sunar ve hakim, kararını en geç 24 saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır. Belirtmek gerekir ki, 24 saatlik onay süresinde Cumhuriyet savcısı kararı geçerlidir ve karar gereğinin yerine getirilmesi zorunludur.

5602 sayılı Kanun uyarınca şans oyunu tertip etme hak ve yetkisine sahip kurumlar ile bu hak ve yetkinin devredildiği kurum, kuruluş ve özel hukuk tüzel kişileri, kendi görev alanına giren suçların internet ortamında işlendiğini tespit etmeleri halinde, bu yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesi kararı alabilirler. Aldıkları erişimin engellenmesi kararları uygulanmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderirler. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu kurum ve kuruluşların yayından çıkarma kararı alamayacağıdır. İnternet ortamında yapılan yayınlara ilişkin yetkileri, erişimin engellenmesi ile sınırlıdır.

İçeriğin yayından çıkartılması veya erişimin engellenmesi kararına itiraz;

Koruma tedbiri olarak verilen haber içeriğinin çıkarılmasına veya habere erişimin engellenmesine ilişkin karara 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilir.

Bahsi geçen suçlara ilişkin henüz ceza soruşturması başlamamış ise;

Yukarıda sayılan suçlara ilişkin olarak henüz bir ceza soruşturması veya kovuşturması başlamamış olması halinde, bu yayınlara ilişkin olarak içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı re’sen Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından verilir.

Başkanın verdiği yayından çıkarma/erişimin engellenmesi kararı, ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcısına karar gereğinin yerine getirilmesi için bildirilir. İçeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren 4 saat içinde yerine getirilir.

BTK tarafından suç duyurusunda bulunulması;

Başkan tarafından verilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının konusunu oluşturan yayını yapanların kimliklerinin belirlenmesi halinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, gerekli cezai sürecin yürütülmesi için Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunur.

Suça ilişkin cezai sürecin sonlanması durumunda;

Soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde, içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Bu durumda Cumhuriyet savcısı, hükümsüz kalan içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararına konu internet adresini belirtmek suretiyle, kovuşturmaya yer olmadığı kararının bir örneğini Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderir.

Kovuşturma evresinde beraat kararı verilmesi halinde, içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Bu durumda mahkemece hükümsüz kalan içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararına konu internet adresini belirtmek suretiyle, beraat kararının bir örneği Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderilir.

Konusu yukarıda sayılan suçları oluşturan içeriğin yayından çıkarılması halinde; erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından kaldırılır. Nitekim yayından çıkarılan içeriğe erişimin engellenmesi kararında artık hukuki yarar bulunmayacaktır.

2- Gecikmesinde sakınca bulunan yasada bazı sayılan hallerde internetten haber kaldırma:

5651 sayılı Kanununa 2015 yılında eklenen 8/A maddesi,

“(1) Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir. Karar, Başkan tarafından derhâl erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilir. İçerik çıkartılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhâl ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir.
(2) Cumhurbaşkanlığı veya ilgili Bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, Başkan tarafından, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde, karar kendiliğinden kalkar.”

Birinci bölümde yer alan usule ek olarak burada, gecikmesinde sakınca bulunan hal var ise, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili olarak Bakanlığın talebi üzerine doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından da internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verilebileceği öngörülmüştür.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından verilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı, Başkan tarafından, 24 saat içinde sulh ceza hakiminin onayına sunulur. Hakim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi halde, karar kendiliğinden kalkar. Belirtmek gerekir ki hakimin onay sürecinde Başkanın verdiği karar geçerlidir, dolayısıyla karar gereğinin yapılması için bildirimde bulunulan kurumlar gereğini yapmakla yükümlüdür.

Bu bölümde belirtilen kapsamda kalan suçlara ilişkin olarak suça konu internet içeriklerini oluşturan ve yayanlar hakkında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından, Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Bu suçların faillerine ulaşmak için gerekli olan bilgiler içerik, yer ve erişim sağlayıcılar tarafından hakim kararı üzerine adli mercilere verilir.

3- Kişilik haklarının ihlali halinde yapılacak başvurular:

5651 sayılı Kanunun 9. maddesi uyarınca internette yayınlanan bir haber içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilen gerçek veya tüzel kişiler, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması halinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hakimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını veya erişimin engellenmesini de isteyebilir.

İçerik sağlayıcısından kasıt, internet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişilerdir. Örneğin, cnshaber sitesinde yayımlanan bir haberin kaldırılması, cnshaber temsilciliğine başvuru yolu ile talep edilebilir.

Yer sağlayıcı ise, hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri ifade etmektedir. Örneğin, cnshaber sitesinin Facebook üzerinden yaptığı bir haberin internetten kaldırılması, yer sağlayıcı olarak (Facebook) Meta Inc. Türkiye temsilciliğinden talep edilebilir. Bu anlamda yer sağlayıcı olarak facebook, twitter, instagram, youtube, ekşisözlük örnek olarak gösterilebilir.

İçerik veya yer sağlayıcıya başvurulması halinde;

İnternet ortamında yapılan haber içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişilerin talepleri, içerik veya yer sağlayıcısı tarafından en geç 24 saat içinde cevaplandırılır.

Doğrudan Sulh Ceza Hakimliğine başvurulması halinde;

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talepleri doğrultusunda hakim, içeriğin çıkarılmasına veya erişimin engellenmesine karar verebilir. Hakim, bu kapsamda vereceği erişimin engellenmesi kararlarını esas olarak, yalnızca kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hakimin URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi halinde, hakim gerekçesini de belirtmek kaydıyla internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir.

Hakim, kişilik hakkının ihlal edildiği gerekçesi ile yapılan başvuruyu en geç 24 saat içinde duruşma yapmaksızın dosya üzerinden karara bağlar. Bu karara karşı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre Asliye Ceza Mahkemesine itiraz yoluna gidilebilir.

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hakim tarafından, başvuranın adının karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilir. Kararda, Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilir.

Hakimin verdiği kararın Birliğe gönderilmesi;

Hakimin bu madde kapsamında verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararları doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilir. Birlik tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının gereği derhal, en geç 4 saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir.

Karara konu haberin başka sitelerde yayınlanması;

Hakimin verdiği içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından Birliğe müracaat edilmesi hâlinde mevcut karar bu adresler için de uygulanır. Müracaatın Birlik tarafından kabulüne karşı itiraz, kararı veren hakimliğe yapılır. İnternet sitesindeki yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesi kararlarında bu usul geçerli değildir.

4- Özel hayatın gizliliği nedeniyle yapılacak başvurular:

5651 sayılı Kanuna 2014 yılından eklenen 9/A maddesi uyarınca internette yayınlanan bir haber içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliği ihlal edilen kişiler, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir. Ancak özel hayatın gizliliği kapsamında haberin yayından çıkarılması talep edilemez. Erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanır.

Erişimin engellenmesi için yapılan başvuruda; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması halinde talep işleme konulmaz.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhal Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhal, en geç 4 saat içinde yerine getirir.

Erişimin engellenmesini talep eden kişiler, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini, talepte bulunduğu saatten itibaren 24 saat içinde sulh ceza hakiminin kararına sunar. Hakim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç 48 saat içinde açıklar ve doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderir; aksi halde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar.

Burada önemli olan husus, kişinin BTK kararını değil; BTK başvurusunu Sulh Ceza Hakimliğine bildirmesidir. BTK’nin verdiği erişimin engellenmesi kararı, Sulh Ceza Hakimliği kararı ile kaldırılana veya Sulh Ceza Hakimliğine başvurudan itibaren 48 saat içinde karar verilene kadar geçerlidir. Bu nedenle ilgililerin karar gereğini yerine getirmesi gerekmektedir.

Sulh Ceza Hakimliği kararına itiraz;

Hakim tarafından verilen ret kararına karşı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından 5271 sayılı CMK hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir.

Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde;

Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanının emri üzerine erişimin engellenmesi BTK tarafından yapılır. Başkan tarafından verilen erişimin engellenmesi kararı, 24 saat içinde sulh ceza hakiminin onayına sunulur. Hakim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar.

Erişimin engellenmesine konu haberin içerik veya yer sağlayıcısı tarafından yayından çıkarılmış olması durumunda hakim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.

ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK