Nişanın Bozulması Maddi Manevi Tazminat
Nişanın bozulması nedeniyle yasada aranan bazı şartların gerçekleşmesi halinde karşı taraftan maddi manevi tazminat talep edilebilir.
Nişanlanma
Nişanlanma Türk Medeni Kanunu madde 118 vd. hükümlerinde öngörülmüştür.
“Madde 118- Nişanlanma, evlenme vaadiyle olur.
Nişanlanma, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça küçüğü veya kısıtlıyı bağlamaz.“
Madde metninden anlaşılacağı üzere nişanlanma, her iki tarafın karşılıklı ve evlenme yönündeki birbirine uygun irade beyanı açıklamasında bulunması ve bu niyetle hareket etmesi ile gerçekleşmiş olur. Nişanlanmanın hukuken geçerli olması için tören düzenlenmesi şart değildir.
Nişanın Bozulması
Nişanlanma evlilik, ölüm, ayrılık veya başka herhangi bir nedenle sona erebilir. Nişanın evlenme dışında başka bir nedenle sona ermesi durumunda belli şartların varlığı halinde tazminat sorumluluğu gündeme gelebilir. Nişanın bozulması halinde nişan hediyelerinin iadesi için tarafların kusuruna bakılmaz iken, nişanın bozulmasından kaynaklı maddi manevi tazminat taleplerinde karşı tarafın nişanın bozulmasında kusurlu olması gerekmektedir.
Nişanın Bozulması Nedeniyle Maddi Tazminat
Nişanın bozulması nedeniyle maddi tazminat istenebilmesi için yasada aranan şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu;
“Madde 120- Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır.
Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler.”
Madde metninden anlaşılacağı üzere nişanın bozulmasından kaynaklı maddi tazminat talep edilebilmesi için;
- Nişanın haklı bir sebep olmaksızın veya karşı tarafın kusurundan kaynaklı bozulması,
- Nişan nedeniyle maddi harcamalarda bulunulması ve bunların evlenmenin gerçekleşmemesi nedeniyle boşa çıkması,
- Maddi tazminat talebinin somutlaştırılması ve ispatlanabilir olması gerekmektedir.
Nişanın Bozulması Nedeniyle Manevi Tazminat
Nişanın bozulmasından kaynaklı olarak kişisel hakları zarara uğrayan tarafın manevi tazminat talep etme hakkı vardır. Nitekim 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 121. maddesi;
“Madde 121- Nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.” şeklindedir.
Belirtmek gerekir ki TMK md. 121 hükmü uyarınca manevi tazminat talep edilebilmesi için, sırf nişanın bozulmasından dolayı duyulan üzüntü ve hayal kırıklığına uğranılmış olması yeterli değildir. Yargıtay, nişanın bozulması nedeniyle doğal olan üzüntü ve menfaat ihlalinin manevi tazminata esas alınamayacağını, manevi tazminata karar verilebilmesi için istemde bulunan nişanlının kişisel haklarının fahiş olarak zarara uğramış olması gerektiğini kabul etmektedir.
Örneğin, evlenmeyeceği halde evlilik vaadiyle kandıran, nişanlanan kişiden diğer şartların da varlığı halinde manevi tazminat istenebilecektir.
Görevli Yetkili Mahkeme
Nişanın bozulmasından kaynaklı maddi manevi tazminat davaları;
- Davalının yerleşim yeri aile mahkemesinde,
- Haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri aile mahkemesinde açılabilir.
Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde dava, asliye hukuk mahkemesinde aile mahkemesi sıfatıyla görülecektir.
Zamanaşımı
Nişanın bozulması nedeniyle maddi manevi tazminat istemlerinde zamanaşımı, nişanın bozulmasından itibaren 1 yıldır. Nitekim Türk Medeni Kanunun Zamanaşımı başlıklı 123. maddesi;
“Madde 123- Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, sona ermenin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.” şeklindedir.
EMSAL KARARLAR
YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2020/473
Karar Numarası: 2020/2316
“…Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile TMK.nın 120. maddesi gereğince, maddi tazminat olarak belirlenen 1.566 TL’nin dava tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte, manevi tazminat olarak belirlenen 20.000 TL’nin, kararın kesinleşmesinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir. Dairemiz 24/05/2018 T. ve 2016/19432 E. – 2018/5848 K. sayılı ilamında; davacının tüm, davalının sair temyiz itirazlarının reddi ile nişanın bozulması nedeni ile doğal olan üzüntü sebebi ile oluşan menfaat ihlali için manevi tazminata hükmedilemeyeceği, ancak nişanın bozulması nedeni ile fahiş bir zarar doğmuş ve bu nedenle
kişilik hakları da saldırıya uğramış ise bu durumun ispatı halinde manevi tazminata hükmedilebileceği, temyize konu uyuşmazlıkta davalının sebep göstermeden nişanı bozduğunun anlaşıldığı ve bu hali ile davalının, davacının kişilik haklarına saldırırarak doğal üzüntüyü aşan şekilde manevi zarara (objektif zarar) yol açtığından söz edilemeyeceği, bu itibarla manevi tazminat koşullarının somut olayda bulunmadığı gözetilerek bu istem bakımından red kararı verilmesi gerekirken kabulü doğru olmamış, bu husus da bozmayı gerektirmiştir.” gerekçesi ile bozulmuştur.
Mahkemece; bozmaya uyularak yapılan yargılama neticesinde davacının manevi tazminat talebinin reddine, hükmün sair kısımları onanarak kesinleştiğinden kesinleşen kısımlar bakımından yerinden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş…”
YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2019/2076
Karar Numarası: 2019/9756
“…4721 sayılı TMK 120. maddesinde; “Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır.” hükmü yer almaktadır.
Davacı yanın isteyeceği tazminat menfi tazminattır. Başka bir anlatımla nişanlanma olmasaydı uğranılmayacak olan parasal zarar istenebilir. Menfi tazminatın kapsamı yasada gösterilmiş olup, bunlar, dürüstlük kuralları çerçevesinde yapılan harcamalar, evlenme amacıyla yapılan harcamalar ve evlenme amacıyla katlanılan maddi fedakarlıklardır.
Maddi tazminat istenebilmesi için nişan haklı bir sebep olmaksızın bozulmuş olmalı ya da nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulmuş olmalıdır. Davacı iddiasını kanıtlarsa uygun bir tazminata hükmedilir. Davacı iddiasını her türlü delille ispat edebilir.
Somut olayda davacı taraf, nişanın bozulması nedeniyle maddi zarar uğradığını iddia ederek maddi tazminat isteminde bulunmuş, mahkemece davacının maddi tazminat isteminin kabulüne karar verilmiş ise de, davacı taraf, nişanın davalının kusurlu davranışları sonucu bozulduğunu ispat edememiştir.
Bu nedenle mahkemece; davacının maddi tazminat isteminin tümden reddine karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu talebin kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı görülmüş, bu husus bozmayı gerektirmiştir.
3-) Davalının manevi tazminata ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesinde;
4721 sayılı TMK 121. maddesi; “Nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.” şeklinde düzenlenmiştir. Nişanın bozulmasından dolayı davacı lehine manevi tazminata hükmedilebilmesi için, nişanın haksız olarak bozulmasının yanında, davacının kişilik haklarının da ihlal edilmiş olması gerekir.
Nişanın bozulması, doğal olarak taraflarda değişik şiddet ve ölçülerde de olsa üzüntü yaratır ve menfaat ihlaline neden olur. Ancak sırf, nişanın bozulmasından dolayı duyulan üzüntü ve hayal kırıklığına uğranılmış olması manevi tazminata hükmedilmesi için yeterli değildir. Doğal olan üzüntü ve menfaat ihlali manevi tazminata esas alınmaz. Zira, manevi tazminata karar verilebilmesi için istemde bulunan nişanlının kişisel haklarının fahiş olarak zarara uğramış olması gerekir. Bu fahiş zararın somut olay ve nedenlere dayanılarak ispat edilmesi gerekir.
Somut olayda; davacı, nişanın davalının kusurlu hareketleri sonucu bozulduğunu iddia etmiş ise de, davalının kusurunu ve nişanın bozulmasından dolayı kişilik haklarının fahiş olarak zarara uğradığını usulünce ispat edememiştir.
Hal böyle olunca mahkemece; davacının manevi tazminat isteminin tümden reddine karar verilmesi gerekirken, delillerin takdirinde hataya düşülerek yanılgılı değerlendirme sonucu manevi tazminat isteminin kısmen de olsa kabülüne karar verilmesi doğru görülmemiş, bu husus hükmün bozulmasını gerektirmiştir…”
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
