1. Haksız Fesih Nedir?
Haksız fesih, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin haklı bir nedene dayanmadan sona erdirilmesidir. Haksız fesih, işçi veya işveren tarafından yapabilir. Bu yazıda işveren tarafından yapılan haksız feshe ve işçinin haklarına ilişkin konulara değineceğiz.
2. Haksız Fesih Örnekleri
İşveren tarafından sık yapılan haksız fesih örnekleri şunlardır:
- Sendika üyeliği nedeniyle fesih,
- İşçi mazeretli olmasına rağmen devamsızlık nedeniyle fesih,
- Siyasi görüşü nedeniyle fesih,
- İşçiyi istifaya zorlama,
- İftira nedeniyle fesih,
- Sosyal medya paylaşımı nedeniyle fesih,
- Performans gerekçesi gösterilerek yapılan haksız fesih.
Haksız fesih örnekleri bunlarla sınırlı değildir. Feshin haksız olup olmadığı her somut olayda incelikle değerlendirilmesi gereken önemli bir konudur.
3. Haksız Fesihte İşçinin Hakları
İş akdinin feshinin haksız olduğunu düşünen işçinin öncelikle yapması gereken, işe devam edip etmeyeceğine karar vermektir. Nitekim bu karar işçinin başvuracağı yasal yolu belirleyecektir.
İşe Dönmek İsteyen İşçinin Hakları;
İşçi, iş akdinin haksız olarak feshedildiğini düşünüyor ve aynı işveren bünyesinde çalışmaya devam etmek istiyor ise, yasal şartların da bulunması halinde işe iade davası açmalıdır. İşe iade davası açmak için gerekli şartları ve başvurulacak yasal yolları öğrenmek için İşe İade Davası başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
İşe Dönmek İstemeyen İşçinin Hakları;
Haksız fesihte genellikle işçi ile işveren arasındaki ilişki zedelendiği için işçi işe devam etmek istememektedir. Bu durumda işçinin tazminat talep etme hakkı vardır. Peki hangi tazminatlar istenebilir?
- Sendikal Tazminat: İş akdinin sendikal nedenlerle haksız olarak feshedilmesi durumunda işçinin talep edebileceği bir tazminattır.
- Kıdem Tazminatı: En az 1 yıl kıdemi olan işçinin haksız fesih durumunda isteyebileceği bir tazminattır.
- İhbar Tazminatı: İşveren, İş Kanununda belirlenen ihbar sürelerine uymaksızın akdi haksız olarak feshederse işçi diğer yasal şartları da sağlıyorsa ihbar tazminatı isteyebilir.
- Kötüniyet Tazminatı: İş güvencesine sahip olmayan belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin haksız fesih durumunda isteyebileceği bir tazminattır. Detaylı bilgi için İş Güvencesi Kapsamında Olmayan İşçinin Hakları isimli yazımızı inceleyebilirsiniz.
- Manevi Tazminat: Haksız feshe konu iş ilişkisinde işçinin mobbing gibi nedenlerle kişilik haklarının zarar görmesi durumunda isteyebileceği bir tazminattır.
Yukarıda belirtilen tazminatlara ek olarak ödenmemesi durumunda işçinin maaş, fazla mesai, yıllık izin ücreti gibi işçilik alacaklarını da talep etme hakkı vardır. Belirtmek gerekir ki işçilik alacaklarının talep edilmesi iş akdinin haksız feshedilmesine bağlı değildir. İş akdi haklı nedenle feshedilen bir işçi de çalışmaya bağlı işçilik alacaklarını işverenden talep edebilir. Genellikle talep edilen bazı işçilik alacakları şunlardır:
- Fazla mesai ücreti,
- Yıllık izin ücreti,
- Ulusal bayram genel tatil (UBGT) ücreti,
- Hafta tatili ücreti.
⚖️ Haklarımı Öğrenmek İstiyorum
4. Haksız Fesih ile Haklı Fesih Arasındaki Fark
Hakız fesihte işveren İş Kanununda belirtilen haklı nedenlerden herhangi birine dayanmadan tek taraflı ve hukuka aykırı olarak iş akdini sona erdirmektedir. Bu da işçiye, ödenmeyen işçilik alacaklarının yanında yukarıda belirtilen tazminat haklarını da talep etme hakkı tanımaktadır.
İşverenin haklı nedenle feshi durumunda işçinin herhangi bir tazminat talep etme hakkı bulunmamaktadır. Ancak belirttiğimiz gibi ödenmeyen işçilik alacaklarını işverenden talep edebilir.
NOT: İş akdi haklı nedenle feshedilen işçi, SGK’den işsizlik maaşı alamayacaktır. İşsizlik ödeneği, işçinin iş akdini haklı nedenle feshi ya da askerlik nedeniyle fesih durumunda ödenmektedir.
Haksız Fesihte Tazminat Hesaplaması Nasıl Yapılır?
İş akdinin haksız feshi durumunda işçinin talep edebileceği tazminatlara yukarıda değindik. Peki tazminatlar nasıl hesaplanır?
- Kıdem Tazminatı Hesaplama: Kıdem Tazminatı Hesaplama başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
- İhbar Tazminatı Hesaplama: İhbar tazminatı, işçinin kıdemine göre belirlenecek ihbar süresi kadar ücreti kadar ödenir.
- Örneğin; 2 yıl çalışan bir işçinin ihbar süresi 6 haftadır. İşçinin aylık giydirilmiş ücretinin 30.000,00 TL olduğunu varsayalım. İşçinin 6 X 7 = 42 günlük ihbar süresi var. Günlük ücreti; 30.000,00 / 30 = 1.000,00 TL’dir. Bu durumda haksız fesih ihbar tazminatı hakkı; 42 Gün X 1.000,00 TL Günlük Giydirilmiş Ücret = 42.000,00 TL olacaktır.
- Sendikal Tazminat Hesaplama: Sendikal tazminat hesaplaması, işçinin 1 yıllık ücret tutarından az olmamak üzere hakim tarafından yapılır. İşçinin son dönemki çıplak brüt ücreti dikkate alınır.
- Kötüniyet Tazminatı Hesaplama: İş güvencesine sahip olmayan işçiye haksız fesih durumunda bildirim süresinin 3 katı tutarında giydirilmiş brüt ücreti kötüniyet tazminatı olarak ödenebilir.
- Örneğin; 5 ay çalışan bir işçinin ihbar süresi 2 haftadır. İşçinin aylık giydirilmiş ücretinin 30.000,00 TL olduğunu varsayalım. İşçinin 2 X 7 = 14 günlük ihbar süresi var. Günlük ücreti; 30.000,00 / 30 = 1.000,00 TL’dir. Bu durumda haksız fesih kötüniyet tazminatı hakkı; 14 Gün X 3 X 1.000,00 TL Günlük Giydirilmiş Ücret = 42.000,00 TL olacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Haksız fesihte işçi hemen dava açabilir mi?
İş akdinin haksız feshedildiğini düşünen işçi, dava açmadan önce arabuluculuk yoluna başvurmak zorundadır. Hangi uyuşmazlıkların dava şartı arabuluculuk kapsamında olduğunu öğrenmek için Arabuluculuğun Zorunlu Olduğu Haller başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
İşten haksız çıkarıldığımı nasıl ispatlarım?
İş akdinin feshinde işverenin haksız olduğunun ispatı her türlü yasal delille ispat edilebilir. Örneğin, tanık beyanı, mesaj kayıtları, mail yazışmaları, kamera ve video kaydı gibi.
Haksız fesihte işsizlik maaşı alınabilir mi?
Haksız fesih durumunda işçi, işsizlik maaşı alabilir. Ancak işçinin işsizlik maaşı alabilmesi için SGK çıkış kodunun buna uygun şekilde bildirilmesi gerekmektedir.
Haksız fesih ile geçersiz fesih arasında fark var mıdır?
Evet, haklı fesih durumunda işçinin tazminat hakkı yoktur.
Haksız fesih halinde işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Evet, diğer şartların da sağlanması halinde işçi kıdem tazminatı alabilir.
İşçi haksız fesih durumunda işe iade davası açabilir mi?
İşçi iş akdinin haksız feshedildiğini düşünüyor ve işe dönmek istiyorsa, diğer şartların da sağlanması halinde işe iade davası açabilir.
Haksız fesih davası ne kadar sürer?
İş akdinin haksız feshi nedeniyle açılacak işe iade veya tazminat davası, mahkemelerin iş yüküne göre değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 1-2 yıl içinde sonuçlandırılır.
İşçi haksız fesih sonrası hangi tazminatları talep edebilir?
Eğer diğer yasal şartlar da var ise işçi, iş akdinin haksız feshi halinde kıdem, ihbar, kötüniyet tazminatı, sendikal tazminat veya manevi tazminat talep edebilir.
ESKİŞEHİR AVUKAT CANSU ÖNÇLER UYANIK
